Begrijpend lezen al vanaf groep 3

Mensen reageren vaak  verbaasd als ik vertel dat begrijpend lezen al vanaf groep 3 wordt aangeboden en getoetst. Zo  gek is dat niet, als je nagaat hoe belangrijk dit vak is in de rest van de basisschooltijd. Hoe dat zit vertel ik je in dit artikel.

Hoe werkt begrijpend lezen in groep 3?

In groep 3 lerenkinderen niet alleen technisch lezen, maar ook stap voor stap begrijpen wat ze lezen. Ze leren informatie uit teksten halen, verbanden leggen en woorden uit de context begrijpen. Begrijpend lezen betekent dat een kind niet alleen de woorden kan ontcijferen, maar ook de bedoeling en samenhang van de tekst begrijpt.

De ontwikkeling gaat in kleine stappen. Kinderen oefenen met vragen over een tekst, het aangeven van de volgorde van gebeurtenissen,  het begrijpen van woordbetekenissen en het voorspellen van wat er gaat gebeuren. Ze leren ook belangrijke informatie te onderscheiden van bijzaken en een tekst in eigen woorden samen te vatten. Verschillende soorten teksten komen aan bod:  verhalen, informatieve stukken, dialogen en instructies. Herhaling en variatie zijn belangrijk, net als als leesplezier.

Hoe kun je als ouder oefenen?

Ouders kunnen veel doen om hun kind te helpen met begrijpend lezen:

• Samen lezen, dagelijks even samen een boekje of tekst lezen, afwisselen wie leest en zorgen dat het leuk blijft.
• Praten over de tekst, stel vrag en over wie, wat, waar, waarom en wanneer. Laat je kind in eigen woorden navertellen wat er gelezen is.
• Dagelijks oefenen, lees recepten, spelregels of gebruiksaanwijzingen samen door.
• Strategieën gebruiken,  voor af voorspellen waar de tekst over gaat, tijdens het lezen kernwoorden aanwijzen en achteraf samenvatten.
• Variatie aanbieden, wissel verschillende soorten teksten af en bied teksten van verschillende niveaus aan.
• Leesplezier stimuleren,  kies boeken die aansluiten bij de interesses  van het kind en maak het lezen gezellig en speels.

Belangrijke vaardigheden

Om goed  te worden in begrijpend lezen zijn meerdere vaardigheden belangrijk:

• vlot technisch lezen zodat er ruimte is voor tekstbegrip;
• een brede woordenschat;
• inzicht in hoe zinnen en verbanden in een tekst werken;
• het vermogen om informatie af te leiden die niet letterlijk in de tekst staat;
• het onderscheiden van hoofd- en bijzaken;
• het kunnen controleren of de tekst begrepen is en eventueel teruglezen;
• het toepassen van leesstrategieën zoals voorspellen, vragen stellen en samenvatten;
• motivatie en leesplezier.

Begrijpend lezen en lvs-toetsen

In het leerlingvolgsysteem (lvs) worden de  begrijpend lezen-toetsen gebruikt om te meten hoe vaardig een kind is in tekstbegrip. De toetsen bevatten verschillende soorten teksten en vragen over inhoud, verbanden en betekenis. Ze meten niet alleen wat een kind op dat moment geleerd heeft, maar ook het algemene niveau en de ontwikkeling door de tijd.

De toetsen bestaan uit makkelijke,  gemiddelde en moeilijke vragen.  De resultaten worden omgezet in vaardigheidsscores die vergeleken kunnen worden met landelijke normen en eerdere resultaten van hetzelfde kind. Zo krijgt de leerkracht inzicht in groei en eventuele ondersteuningsbehoeften.

Verschil tussen een methodetoets en een lvs-toets

Een methodetoets controleert of de leerling de stof uit de lessen beheerst. De vragen sluiten direct aan op wat in de klas behandeld is. Een lvs-toets daarentegen is methode-onafhankelijk: het meet bredere leesvaardigheid en bevat vragen van verschillende niveaus, ook over onderdelen die nog niet expliciet in de klas aan bod zijn gekomen.

Waar de methodetoets vooral kijkt naar korte-termijnkennis,  richt de lvs-toets zich op ontwikkeling en groei. De resultaten zijn genormeerd, waardoor scholen leerlingen met elkaar en met landelijke gemiddelden kunnen vergelijken.

Samenvatting

In groep 3  begint begrijpend lezen met eenvoudige teksten waarin kinderen leren informatie te halen, verbanden te leggen en woorden te begrijpen vanuit de context. Ouders kunnen thuis helpen door samen te lezen, vragen te stellen en het lezen leuk te maken. Belangrijke vaardigheden zijn onder andere technisch lezen, woordenschat, strategiegebruik en motivatie. Begrijpend lezen wordt uitgebreid getoetst in het lvs, waarbi j de nadruk ligt op ontwikkeling en vaardigheid, in tegenstelling tot methodetoetsen die vooral de behandelde stof controleren.